Większość terytorium Polski po 123 latach niewoli odzyskała wolność 11 listopada 1918 roku. Wbrew oczekiwaniom Polaków żyjących pod władzą litewsko-niemiecką, na Ziemi Suwalskiej i Sejneńskiej, Niemcy jeszcze przez szereg miesięcy nie wycofywali się. Zwycięska Ententa, od razu nie naciskała zbyt mocno na ewakuację niemieckich dywizji ze wschodu, widząc w nich tymczasową zaporę przed bolszewickimi hordami.
Politycy litewscy, korzystając z z osłony niemieckich bagnetów, rozbudowywali swą administrację oraz siły zbrojne na tych terenach, a Niemcy udzielali im poparcia.
Ks. Stanisław Szczęsnowicz, poseł Ziemi Sejneńsko-Suwalskiej w swym przemówieniu w Sejmie RP w dniu 27 czerwca 1917 roku podawał przykłady zbrodni popełnionych na Polakach na tych terenach, m.in. opisał atak wojska niemieckiego na wiernych zgromadzonych w kościele podczas pasterki w 1918 r.
Pojawiły się doniesienia o brutalnych napaściach na folwarki na Sejneńszczyźnie i innych aktach przemocy. W okresie od grudnia 1918 do początków sierpnia 1919r. na samej tylko Sejneńszczyźnie zginęło w potyczkach z Niemcami i Litwinami, bądź z wyroków ich sądów 27 rzołnieży Polskiej Organizacji Wojskowej, a kolejnych 200 zostało aresztowanych.
Latem 1919 r. Ententa wysunęła żądanie ewakuacji wojsk Niemieckich z polsko-litewskiego pogranicza. Postanowiła również, że terytorium Polski i Litwy rozgraniczone zostaną linią demarkacyjną (tzw. Linią Focha).
Większą część spornego obszaru (m.in. Wilno, Suwałki, Sejny i Puńsk) przyznano Polsce.
Niemcy sprawnie przeprowadzili ewakuację swych wojsk, jednak na miejscu pozostali doradcy, którzy doradzali armii litewskiej oraz grupie żołnierzy niemieckich występujących oficjalnie jako ochotnicy.
Litwini opuścili wprawdzie niektóre sporne tereny, ale zapowiedzieli twardą obronę powiatu sejneńskiego, gdzie niezwłocznie skoncentrowali znaczne siły wojskowe.
Konfrontacja zbrojna była nieunikniona.
W nocy z 22 na 23 sierpnia 1919 r. a 24 sierpnia do Suwałk wkroczyli strzelcy suwalscy, owacyjnie witani przez wielotysięczne tłumy.
Przed triumfalną bramą zebrali się przedstawiciele duchowieństwa, wszystkich wyznań, komisarze rządowi powiatu suwalskiego i sejneńskiego, delegaci gmin i miejscowych instytucji. Prezydent Modliński przywitał żołnierzy chlebem i solą, którzy zasypywani byli kwiatami. W kościele odprawiono Mszę Św. dziękczynną a następnie odbyła się defilada. Zaledwie kilka dni po zakończeniu po zakończeniu walk i objęciu linii Focha przez oddziały Polskie, wieczorem 12 września 1919 roku, do Suwałk przybył Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, wygłaszając historyczne przemówienie z którego najczęściej cytowane jest zdanie “Dziś Wasza Ziemia jest wolna”.
Chcąc przybliżyć Suwalczanom opisywane wyżej wydarzenia z 1919 roku Piłsudczycy Ziemi Suwalskiej, postanowili zorganizować cykl inscenizacji słowno-muzycznych w różnych miejscowościach Suwalszczyzny i Sejneńszczyzny. Zaprosili do współpracy Stowarzyszenie Seniorzy z Pasją Horyzont z Suwałk i napisali wniosek do Urzędu Marszałkowskiego woj. Podlaskiego o dofinansowanie przedsięwzięcia. Gros wydatków pochłonęło uszycie 9 mundurów niezbędnych do do inscenizacji. Wiele zadań wykonali społecznie członkowie zespołu Ocean Życia ze Stowarzyszenia Horyzont oraz Piłsudczycy. Transport zapewnili wójtowie gmin.
Pierwsza inscenizacja pt. “Zwycięski zryw Polaków” wpisana była w 3-dniowe miejskie obchody 100 rocznicy wyzwolenia Suwałk. W tym czasie posadzono m.in. 100 dębów przy trasie Suwałki-Sejny, odsłonięto zrekonstruowane orły przy bramie byłych koszar wojskowych, odsłonięto mural “100 lat Niepodległości”, a podczas mszy św. w Konkatedrze pw. Św. Aleksandra, w dniu 24-sierpnia br. modlono się za poległych w czasie Powstania Sejneńskiego. Po mszy św. delegacje złożyły kwiaty pod pomnikiem Marszałka Piłsudskiego. Podczas uroczystości na placu Piłsudskiego w którym udział wzięli przedstawiciele Rządu i parlamentu RP, władze wojewódzkie i lokalne, służby mundurowe oraz społeczeństwo, żołnierze suwalskiego KOP otrzymali sztandar. W uroczystości wzięli udział Piłsudczycy z prezesem ZK ZPRP gen. Stanisławem Władysławem Śliwą, który odznaczył Złotym Krzyżem Honorowym Związku Piłsudczyków RP kilku Piłsudczyków Ziemi Suwalskiej i Sejneńskiej.
Inscenizację “Zwycięski zryw Polaków” zaprezentowano w muszli koncertowej w Parku Konstytucji 3 Maja. Treści dotyczące odzyskania niepodległości przez Suwałki i Suwalszczyznę przedstawili członkowie Stowarzyszenia Horyzont, które było przeplatane pieśniami z tego okresu, wykonane przez zespół wokalny Ocean Życia. Wybrzmiały m.in. pieśni “Modlitwa Obozowa”, “Rozkwitały pąki białych róż”, “Bywaj dziewczę zdrowe”, Tam na błoniu błyszczy kwiecie”, “Hej, hej ułani”, “Szara piechota”, “Pierwsza brygada” – hymn Piłsudczyków.
W rolę J. Piłsudskiego wcielił się por. zw. Krzysztof Rytwiński, jego adjutanta mjr. zw. Grzegorz Pietkiewicz a autorką scenariusza i narratorem była kpt. zw. Jadwiga Sowulewska.
Inscenizację z cyklu “Zwycięski zryw Polaków” pt. “U Polskich stoim granic” Społeczeństwo Sejn i Sejneńszczyzny obejrzało w dniu 17 września 2019 r. w klasztorze podominikańskim. Wśród widowni znaczny udział stanowili uczniowie sejneńskich szkół średnich. Wymowną chwilą w czasie prezentacji stanowił swoisty apel poległych, uczestników Powstania Sejneńskiego. Inscenizację poprzedziły Msza św. w bazylice sejneńskiej oraz odsłonięcie obeliska poświęconego ostatniemu dowódcy KOP Sejny ppłk. Michałowi Osmoli w Alei Pamięci Żołnierzy 24 Baonu KOP Sejny na błoniach przyklasztornych. W uroczystościach wzięli udział m.in. władze samorządowe Sejn, Sejneńszczyzny, proboszcz parafii sejneńskiej ks. prałat Zbigniew Bzdak, ks. płk. Władysław Napiórkowski, płk. zw. Jarosław Wojciechowicz – dowódca Okręgu Związku Piłsudczyków Ziemi Suwalskiej, mjr. zw Grzegorz Pietkiewicz – dowódca Oddziału Piłsudczyków Ziemi Suwalskiej, Piłsudczycy z Sejn i Suwałk, wojsko KOP i społeczeństwo. Całość uroczystości miała podniosłą oprawę z wciągnięciem flagi Polski na maszt, odśpiewaniem hymnu i składaniem wiązanek kwiatów.
Kolejna inscenizacja zaprezentowana przez suwalskich piłsudczyków i zespół Ocean Życia w Jeleniewie, w dniu 22 września 2019 r. została poprzedzona Mszą św. w kościele parafialnym. Po jej prezentacji piłsudczycy oraz część widzów udała się pod obelisk ku czci marszałka J. Piłsudskiego, gdzie krótkie przemówienie wygłosił wójt gminy Jeleniewo Kazimierz Urynowicz. Odśpiewano hymn Polski i złożono wiązanki kwiatów.
Ostania inscenizacja z cyklu “Zwycięski zryw Polaków” odbyła się w Filipowie w dniu 28 września 2019 r. Przed jej realizacją Piłsudczycy złożyli wiązankę kwiatów pod obeliskiem ku czci marszałka J. Piłsudskiego na Placu Stefana Batorego.
Salę widowiskową Urzędu Gminy wypełnili mieszkańcy Filipowa a wśród nich wójt Tomasz Rogowski, dyr. GOK Barbara Orchowska, radni filipowscy. Przedstawienie zostało życzliwie przyjęte przez widownię i nagrodzone gromkimi brawami. “Piłsudski” po spektaklu pozował do wielu zdjęć, a nauczyciele historii zaprosili artystów, by powtórzyli inscenizację w miejscowej Szkole Podstawowej w listpoadzie z okazji rocznicy odzyskania niepodległości.
Podsumowują realizację projektu w czterech miejscowościach Suwalszczyzny i Sejneńszczyzny jesteśmy przekonani, że dla Polaków 100-lecie odzyskania Niepodległości traktowane jest jako ważna rocznica, że można obchodzić ją nie tylko na poziomie Państwowym, ale również blisko ludzi społeczności lokalnych. Prezentacja artystów w mundurach przyczyniła się do identyfikacji z ukazywanym okresem historii lat 1914-1920 i miała na celu propagowanie współczesnym pokoleniom polaków czynu i postaci Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego oraz jego żołnierzy.
Łącznie inscenizację obejrzało ponad 700 widzów. Pozyskane z projektu mundury legionowe wykorzystane będą w czasie innych uroczystości zarówno krajowych jak i lokalnych.
Zadanie, które zostało zrealizowane przez Oddział Piłsudczyków Ziemi Suwalskiej przy współpracy z zespołem wokalnym Ocean Życia ze Stowarzyszenia Seniorzy z Pasją Horyzont, dla uczczenia 100 rocznicy odzyskania Niepodległości przez Suwałki, Ziemię Suwalską i Sejneńską wpisuje się w “Program wieloletni Niepodległa 2017-2021”.